Mijn kind slaat anderen: wat te doen?

Tussen 1 en 3 jaar zitten jonge kinderen in een intense ontdekkingsfase. Ze verkennen de wereld, testen grenzen… en ook hun eigen gedrag. Een baby die slaat of een kind van 18 maanden dat een duw geeft, begrijpt de sociale regels nog niet.

Slaan kan verschillende oorzaken hebben:

• Een sterke emotie uitdrukken: boosheid, frustratie, opwinding.
• Aandacht vragen: je kind wil gezien worden, zelfs al is het met een bruuske beweging.
• Gedrag nadoen: jonge kinderen kopiëren wat ze zien.
• Op een andere manier communiceren: een peuter die nog niet goed praat, gebruikt zijn handen om zich uit te drukken

Dit gedrag is geen teken van kwaadaardigheid. De hersenen van een jong kind zijn nog niet in staat emoties goed te beheersen. Jij als volwassene helpt je kind door een veilige en duidelijke structuur aan te bieden.

Gedrag zoals slaan of bijten kan al vanaf 12 maanden voorkomen. Het zijn fysieke manieren om zich uit te drukken nog vóór de taal helemaal ontwikkeld is. Afhankelijk van de hersenrijping en eerdere ervaringen, duiken deze gedragingen op verschillende momenten op. Dit zijn de typische fases per leeftijd:

Baby’s van 12 tot 18 maanden die slaan of bijten: een verkenning van het lichaam

Kleine baby’s ontdekken veel met hun lichaam. Slaan of bijten is op deze leeftijd zelden bewust gemeen, maar eerder een reactie op verwarring of een sterke emotie.

Kinderen van 18 maanden tot 2 jaar: wanneer frustratie uitmondt in een woedeaanval

Je kind begint zijn omgeving beter te begrijpen, maar mist vaak nog de woorden om zich verstaanbaar te maken. Slaan wordt dan een manier om frustratie te uiten of om te reageren op een overweldigend gevoel. Dit is ook de leeftijd waarop de eerste conflicten met andere kinderen opduiken.

Een kind van 2 jaar dat slaat: zich uitdrukken, emoties en tegenwerking

Op deze leeftijd wil je kind vooral zijn eigen wil laten gelden. Agressief gedrag kan versterkt worden door vermoeidheid, frustratie of situaties die niet goed begrepen worden.

Rond 3 jaar begint je kind geleidelijk de dagelijkse regels te begrijpen, maar de emotionele hersenen zijn nog volop in ontwikkeling. Overweldigende gevoelens leiden dan soms nog tot bruuske reacties zoals slaan. Dit betekent niet dat je kind slecht is of wil kwetsen, maar dat het nog niet geleerd heeft op een andere manier te reageren.

Hieronder lees je hoe je je kind op een liefdevolle maar tegelijk strenge manier begeleidt:

Grijp in bij de eerste slaande bewegingen

Als je kind van 2 jaar slaat, is het belangrijk om meteen te reageren. Laat het gedrag niet zomaar voorbijgaan omdat hij of zij “nog klein” is. Ga op ooghoogte zitten en spreek met een rustige, maar duidelijke stem: “Ik wil niet dat je slaat. Dat mag niet.” Toon een ernstige blik en duidelijke lichaamstaal, maar zonder te roepen.

Door dit gedrag consequent te benoemen en te begrenzen, leert je kind stap voor stap wat mag en wat niet.

Help je kind om gevoelens te benoemen

Op deze leeftijd kunnen kinderen hun gevoelens vaak nog niet goed verwoorden. Jij kan daarbij helpen:

• “Ben je boos? Je mag dat zeggen in plaats van te slaan.”
• “Wilde jij dat speelgoed? Dan wachten we op onze beurt.”
• “Je mag ‘stop’ zeggen als je iets niet leuk vindt.”

Zo geef je je kind de nodige tools om beter met frustraties om te gaan.

Stel een pauze voor om tot rust te komen

Blijft je kind slaan ondanks je uitleg? Dan kan een korte time-out helpen om weer tot rust te komen: “Je gaat hier even zitten om rustig te worden. Daarna mag je terugkomen.”

Zo’n tijdelijke afzondering is geen straf, maar een manier om de emotionele storm te kalmeren en opnieuw te beginnen.

Een kind dat na 3 jaar nog steeds slaat of bijt, heeft meestal meer begeleiding nodig om gevoelens beter te leren beheersen. Rond deze leeftijd begrijpt je kind de regels beter, maar toepassen lukt nog niet altijd, zeker als de emoties oplopen.

Sommige kinderen blijven ook na 4 of zelfs 5 jaar nog bijten, vaak als reactie op hevige frustratie of een stressvolle omgeving. Als dit gedrag aanhoudt, is het zinvol om hulp te zoeken bij Kind en Gezin of een expert in de ontwikkeling van jonge kinderen. Zij kunnen samen met jou/jullie bekijken wat er speelt en hoe gepast te reageren.

Een kind dat slaat in de kinderopvang of bij een onthaalouder kan voor ongerustheid zorgen bij de ouders. Deze tips helpen je op weg:

• Praat met de begeleiders om meer inzicht te krijgen in welke situaties de agressie plaatsvindt.
• Kijk of er stressmomenten of verwarrende situaties zijn voor je kind.
• Herinner hem of haar aan de regels met bemoedigende woordjes.

Elke situatie is anders. Soms is er geen duidelijke “reden” waarom je kind slaat, maar wel meerdere kleine factoren samen.

Als jouw kind een klap krijgt of bruut wordt behandeld, komt je bescherminstinct vanzelf naar boven. Boosheid of verdriet zijn normale reacties. Toch is het belangrijk om rustig en steunend te reageren. Zo help je je kind dit te verwerken:

Troost je kind en luister naar zijn gevoelens

Begin met je kind fysiek en emotioneel gerust te stellen. Een knuffel, een zachte blik en een paar eenvoudige woorden doen vaak al veel:

• Neem je kind in je armen of blijf dicht bij hem of haar.
• Zeg: “Ik zie dat je verdrietig bent. Dat heb je niet verdiend. Ik ben hier bij jou.”

Door gevoelens te erkennen zonder ze te minimaliseren of te dramatiseren, voelt je kind zich gehoord en veilig.

Uitleg geven zonder te oordelen

Leg met eenvoudige woorden uit wat er gebeurde, zonder het andere kind te veroordelen:

• “Dat kindje weet nog niet goed hoe hij zijn boosheid moet tonen.”
• “Het was niet tegen jou persoonlijk. Maar jij weet intussen dat slaan niet mag.”

Zo help je je kind om alles beter te begrijpen zonder dat er extra angst of een onrechtvaardigheidsgevoel wordt aangewakkerd.

Overleg met de kinderbegeleiders

Of het nu op de crèche, bij de onthaalouder of op school gebeurde: praat met de volwassenen die erbij waren. En blijf vooral constructief:

• Vraag hoe ze hebben gereageerd.
• Probeer te begrijpen wat er precies gebeurde.
• Stel indien nodig zelf oplossingen voor.

Zo laat je je kind zien dat volwassenen samenwerken om ervoor te zorgen dat iedereen zich goed en veilig voelt. 

Een kind dat slaat, bedoelt dat meestal niet slecht. Het is vaak overweldigd door emoties, moe of gewoon nog aan het leren. Hieronder vind je een duidelijk overzicht van effectieve reacties om je kind te helpen zich in een veilige omgeving te ontwikkelen:

Positieve reacties die de voorkeur genieten

• Blijf rustig.
• Grijp meteen in.
• Zeg duidelijk nee.
• Benoem de emoties.
• Voorzie een pauze, een time-out
• Moedig goed gedrag aan.

Wat je niet moet doen om het gedrag niet te versterken

• Terugslaan.
• Het gedrag negeren.
• Je kind uitlachen of beschamen.
• Een verontschuldiging afdwingen.

Een kind van 3 jaar dat zijn ouders slaat of een kind van 4 jaar dat thuis slaat, is geen “agressief kind”. Het gaat meestal om tijdelijk gedrag als gevolg van onvoldoende emotionele beheersing of een normale ontwikkelingsfase.

Slaat je kind van 5 jaar regelmatig of slaat het zelfs zichzelf? Dan is het beter om advies in te winnen bij een kinderpsycholoog of Kind en Gezin.

Blijf in elk geval vertrouwen hebben: met geduld, duidelijkheid en liefdevolle begeleiding leert je kind stap voor stap om anders te reageren. Dit soort gedrag duurt meestal niet lang.