Hoe weet je van tevoren welke oogkleur je baby zal hebben?

De evolutie van de oogkleur van je baby bij de geboorte

Bij de geboorte bevat de iris nog geen melanine, wat de blauwgrijze kleur verklaart. In feite zie je de diepere laag van de iris doorschijnen. Naarmate je kindje groeit, produceren de melanocyten in de ogen melanine, een donkerbruin pigment dat licht absorbeert en niet alleen de ogen, maar ook de huid en het haar hun kleur geeft. Afhankelijk van hoeveel melanine wordt aangemaakt, zullen de ogen lichter of donkerder zijn en krijgt elk kind een unieke kleur.

De oogkleur begint te veranderen rond de leeftijd van 3 maanden. Pas tussen 6 en 12 maanden wordt de kleur meestal definitief.

Wat bepaalt de oogkleur van je baby?

De oogkleur van je baby wordt bepaald door:

• Erfelijkheid: de oogkleur van de ouders, maar ook van eerdere generaties, kan worden doorgegeven via de genen. Het is dus heel goed mogelijk dat je baby dezelfde oogkleur heeft als bijvoorbeeld zijn of haar overgrootmoeder.
• Genetica: de oogkleur ligt vast op de chromosomen van elk individu, al tijdens de ontwikkeling in de baarmoeder. Het zijn de allelen (de verschillende versies van een gen) op chromosoom 15 en 19 die de kleur bepalen. Bruin wordt gecodeerd door twee genen op chromosoom 15. Blauw wordt bepaald door genen op beide chromosomen, terwijl groen alleen via een allel op chromosoom 19 wordt doorgegeven. Het bruine allel is dominant ten opzichte van de andere.
• Het melaninegehalte in het oog: hoe meer melanine zich in de iris ophoopt, hoe donkerder de oogkleur. Blauwe en groene ogen bevatten dus weinig melanine, in tegenstelling tot bruine ogen.

Het belang van genetica bij de oogkleur van je baby

De oogkleur van een pasgeborene illustreert perfect de invloed van genetica op het uiterlijk. Beide ouders geven de helft van hun genetisch materiaal door. Elk gen van de baby bestaat dus voor de helft uit genetica van de moeder en voor de helft van de vader. De uiteindelijke oogkleur is het resultaat van deze combinatie.

Er zijn tientallen genen die verband houden met het bepalen van de oogkleur. Precies voorspellen vóór de geboorte is daarom erg moeilijk: het is een complexe genetische formule.

Wist je dat baby’s met blauwe ogen die kleur te danken hebben aan een genetische mutatie? Volgens de Belgische Vereniging voor Menselijke Genetica (BeSHG) ontstond de mens oorspronkelijk met bruine ogen, waarna een mutatie voor blauwe ogen zich langzaam verspreidde, vooral in Europa. Daarom hebben baby’s van Afrikaanse afkomst veel minder kans op blauwe ogen dan baby’s van Europese afkomst. (Bron: BeSHG, 2023).

Hoe kun je de oogkleur van je baby voorspellen?

De exacte oogkleur voorspellen vóór de geboorte is moeilijk. Je kunt enkel een inschatting maken op basis van waarschijnlijkheden. Daarbij kijk je naar de oogkleur van de ouders, maar ook naar die van grootouders of verdere familie. Ouders kunnen namelijk drager zijn van een recessief gen, een soort “verborgen gen”.

Voorbeeld: hebben beide ouders bruine ogen, maar komen aan beide kanten grootouders met blauwe ogen voor, dan is de kans groter dat de ouders drager zijn van het recessieve blauwe gen. In dat geval kan de baby toch lichte ogen krijgen. Wil je nog preciezer inschatten? Er bestaan online simulators die, op basis van de oogkleur van mama, papa en grootouders, een kansberekening geven.

Op welke leeftijd krijgt je baby zijn of haar definitieve oogkleur?

Bij de geboorte zijn de ogen blauwgrijs. In de eerste zes maanden, door blootstelling aan licht, start de aanmaak van melanine die de oogkleur verandert. Tussen 6 en 12 maanden neemt de iris meestal de definitieve kleur aan.

Bij de meeste kinderen staat de kleur vast rond de eerste verjaardag. Toch zijn er uitzonderingen waarbij de oogkleur nog evolueert tot ongeveer 3 jaar. Daarna staat de kleur vrijwel altijd vast.

Waarom en hoe verandert de oogkleur van een pasgeborene?

In de eerste levensmaanden verandert de oogkleur beetje bij beetje, dankzij de werking van melanine op de buitenste laag van de iris. Rond 3 maanden beginnen de melanocyten (de cellen van de iris) steeds meer melanine te produceren. Hoe meer melanine, hoe donkerder de ogen.

• Blijven de ogen blauw? Dan is er weinig melanine aangemaakt.
• Worden ze groen? Dan is er een gemiddelde hoeveelheid melanine.
• Bij een hoge productie van melanine krijgen de ogen een bruine, kastanjebruine of zelfs zwarte kleur.
   

De oogkleur van je baby voorspellen aan de hand van die van de ouders

Helemaal voorspellen kun je het niet, maar de oogkleur van de ouders geeft wel enkele aanwijzingen.

In welke gevallen krijgt je baby blauwe ogen?

Zijn beide ouders blauwogig? Dan is er 99% kans dat je baby ook blauwe ogen krijgt. Heeft maar één van de ouders blauwe ogen, dan is de kans ongeveer 50%, ongeacht de oogkleur van de andere ouder.

Heeft mama bruine ogen en papa groene ogen? Dan blijft er nog een kleine kans dat je baby tóch blauwe ogen krijgt.

In welke gevallen krijgt je baby bruine ogen?

Bruine ogen zijn wereldwijd het meest verspreid en kennen talloze nuances, van licht hazelnootbruin tot diep donkerbruin.

Heeft minstens één ouder bruine ogen, dan is er 50% kans dat je baby ook bruine ogen krijgt. Zijn beide ouders bruinogig, dan is de kans nog groter, al kan je baby je verrassen met groene of blauwe ogen.

In welke gevallen krijgt je baby groene ogen?

Groene ogen zijn vrij zeldzaam. Zijn beide ouders groenogig, dan is er meer dan 75% kans dat je baby dezelfde kleur erft. Heeft slechts één ouder groene ogen en de andere blauwe? Dan is de kans 50%. Heeft één van beide ouders bruine ogen, dan daalt de kans tot minder dan 40%.

Phénomène rare : bébé a les yeux vairons

In zeer uitzonderlijke gevallen wordt een baby geboren met twee verschillende oogkleuren. Dit heet heterochromie, ook wel bekend als “twee- of veelkleurige ogen”. Het is een vaak erfelijke genetische afwijking, zonder gevolgen voor het gezichtsvermogen van je kindje.

Deze heterochromie kan volledig zijn (twee totaal verschillende kleuren) of gedeeltelijk (slechts een deel van de iris heeft een andere kleur). Soms ontstaat heterochromie na een trauma of ziekte en moet er zo snel mogelijk een arts worden geraadpleegd.
 

Heeft de oogkleur van je baby invloed op zijn of haar persoonlijkheid?

Het bekende gezegde luidt: “de ogen zijn de spiegel van de ziel”. Toch is er geen enkel hard wetenschappelijk bewijs dat oogkleur rechtstreeks samenhangt met karakter of persoonlijkheid.

Er zijn wel enkele wetenschappelijke studies geweest naar de kleur van ogen, al waren die vaak kleinschalig. Zo suggereerden onderzoekers van de Universiteit van Pittsburgh dat vrouwen met lichte ogen de pijn van de bevalling beter verdragen dan vrouwen met bruine of hazelnootkleurige ogen. Ook in de volksmond bestaan er overtuigingen dat oogkleur iets zegt over iemands karakter:

• Mensen met blauwe ogen zouden gevoelig en zacht zijn.
• Mensen met bruine ogen zouden betrouwbaarder en warmer zijn.
• Mensen met grijze ogen zouden kalmte uitstralen.

Maar in werkelijkheid wordt de persoonlijkheid van je baby vooral bepaald door zijn of haar temperament, de omgeving waarin hij opgroeit en de opvoeding. De oogkleur voorspellen vóór de geboorte leert je dus niets over het karakter van je kindje.

.