Wat is een fertiliteitstraject?

Een fertiliteitstraject verwijst naar het proces en de reeks behandelingen die een persoon of koppel doorloopt om hun vruchtbaarheid te verbeteren en de kans op een succesvolle zwangerschap te vergroten. Dit traject kan verschillende medische procedures omvatten, zoals ovulatie-inductie, intra-uteriene inseminatie (IUI), in-vitrofertilisatie (IVF), en andere vruchtbaarheidsbehandelingen. Het traject wordt vaak afgestemd op de specifieke behoeften en omstandigheden van de patiënt en kan begeleiding en ondersteuning van gespecialiseerde zorgverleners omvatten.

Stoppen met anticonceptie

De eerste stap om zwanger te worden, is natuurlijk stoppen met je anticonceptie. Vaak gebeurt dat ook in overleg met je huisarts, als het bijvoorbeeld om een spiraaltje gaat dat verwijderd moet worden. Gebruik je hormonale anticonceptie zoals de pil, dan heeft je lichaam tijd nodig om daarvan ‘te herstellen’.

Cyclus en ovulatie opvolgen

Nadat je gestopt bent met je anticonceptie, zou je in theorie opnieuw een regelmatige menstruatiecyclus moeten krijgen. Dan kan je opvolgen wanneer je volgende eisprong plaatsvindt en je dus in je meest vruchtbare periode bent. Hiervoor kan je ook een ovulatietest gebruiken. Een andere methode om je vruchtbaarheid te monitoren is door gebruik te maken van de Basale Temperatuur Controle (BTC). Door dagelijks je basale lichaamstemperatuur te meten, kan je patronen herkennen die wijzen op ovulatie.

Blijft je cyclus een jaar nadat je gestopt bent met anticonceptie nog steeds zeer onregelmatig of sla je vaak meerdere cycli over? Dan is het meteen een stuk lastiger om zwanger te raken. Bespreek je cyclus met je huisarts of gynaecoloog en vraag een doorverwijzing naar een expert.

Supplementen en foliumzuur nemen

Je kan je lichaam ook een extra boost geven met vitaminesupplementen en foliumzuur. Foliumzuur, of vitamine B11, bevordert namelijk de eisprong, de aanmaak van rode en witte bloedcellen en de celdeling. Je lichaam kan het niet zelf aanmaken, dus moet je het vooral uit voeding halen. Zet daarom spinazie, sla, broccoli of spruitjes op het menu of kies voor voedingssupplementen. Ook bij mannen zou foliumzuur de kwaliteit van de zaadcellen bevorderen.

Doorverwijzing naar de fertiliteitsarts

Als jullie al meer dan een jaar frequent aan het proberen zijn om op de natuurlijke manier zwanger te raken, is het aangeraden op controle te gaan bij een fertiliteitsarts. Hij zal vervolgens een aantal onderzoeken uitvoeren om te kijken of er geen medische problemen zijn bij een van beide partners. Zo controleert hij of overgewicht mogelijk aan de basis van het probleem kan liggen. Daarnaast voert hij een inwendige echo uit om de eierstokken en baarmoeder te controleren en een bloedonderzoek om de hormoonwaarden na te gaan. Ook kan hij kijken of de eileiders wel toegankelijk genoeg zijn, of je een eisprong hebt en of er zich geen cystes bevinden. Verder kan de arts controleren of je niet lijdt aan endometriose of aan PCOS. Endometriose is een chronische ziekte waarbij weefsel dat lijkt op baarmoederslijmvlies buiten de baarmoederholte voorkomt. PCOS is een hormonale afwijking waarbij de eisprong uitblijft. Tot slot wordt ook het zaad van de man gecontroleerd om te zien of dat van degelijke kwaliteit is om een eicel te bevruchten. Hier start vaak het fertiliteitstraject van koppels.

Afhankelijk van de resultaten van het onderzoek, kan de arts jullie aanraden nog een tijdje op de natuurlijke manier te proberen of met een bepaalde vruchtbaarheidsbehandeling te starten. Er bestaan verschillende soorten behandelingen. We zetten ze voor je op een rijtje:

Ovulatie-inductie

Ovulatie-inductie kan een oplossing zijn als het probleem bij de eisprong ligt. Met behulp van medicijnen probeer je dan een ovulatie en de goede uitrijping van een eicel te stimuleren.

Intra-Uteriene Inseminatie (IUI)

IUI is een van de meest bekende vruchtbaarheidsbehandelingen, maar wordt vaak verward met IVF. Bij deze behandeling worden de zaadcellen rechtstreeks in de baarmoeder gebracht rond de eisprong. Die eisprong kan zowel uit een natuurlijke cyclus voortkomen of gestimuleerd worden met hormonen.

In-vitro Fertilisatie (IVF)

In-vitro-fertilisatie is de meest gekende term als het over vruchtbaarheidsbehandelingen gaat. IVF betekent letterlijk bevruchting (fertilisatie) in glas (in vitro). Dat betekent dat de eicel en zaadcel buiten je lichaam samengebracht worden en het bevruchte eitje vervolgens in je baarmoeder ingepland wordt. Om de kans op succes te vergroten, worden vaak meerdere eitjes bevrucht en geplaatst.

Intra-cytoplasmatische-sperma-injectie (ICSI)

ICSI-behandeling lijkt wat op een IVF-behandeling, en ook deze term wordt vaak verward met IVF. Hier krijgt de zaadcel echter nog een extra duwtje in de rug en wordt hij niet alleen bij de eicel geplaatst, maar echt in de eicel ingebracht.

Eiceldonatie

In sommige gevallen zit het probleem in de kwaliteit van de eicellen, bijvoorbeeld als je vervroegd in de overgang komt of als er niet genoeg bruikbare eicellen in de eierstokken aanwezig zijn. De gedoneerde eicellen worden vervolgens bevrucht met de zaadcellen van je partner of een donor en vervolgens bij jou ingebracht.

Kunstmatige Inseminatie Donorsperma (KID)

Een KID-behandeling kan een uitkomst bieden als het sperma van je partner van zeer slechte kwaliteit is of als hij helemaal geen spermacellen produceert. Daarnaast kiezen ook alleenstaande vrouwen vaak voor deze vruchtbaarheidsbehandeling. Het donorsperma wordt met behulp van een dun buisje ingebracht in je baarmoeder.

MESA, PESA of TESE

Het kan ook voorvallen dat je partner helemaal geen zaadcellen produceert of ze niet naar buiten komen tijdens een zaadlozing omdat ze in de bijbal of zaadballen zitten. Dat heet azoöspermie. Bij een MESA-behandeling worden de zaadcellen uit de bijbal gehaald met een chirurgische ingreep. Bij PESA worden de zaadcellen met een naald opgezogen uit de bijbal. Bij een TESE-behandeling worden de zaadcellen uit de zaadbal zelf gehaald.

In-vitro Maturatie (IVM)

Soms ligt het probleem bij de eicellen die niet voldoende kunnen rijpen. Dan is IVM een mogelijkheid. Onrijpe eicellen worden uit de eierstokken gehaald, in het laboratorium tot rijping gebracht en bevrucht via IVF of ICSI. Deze techniek wordt niet vaak meer toegepast omdat de kans op succes zeer klein is.

Ondanks alle medische mogelijkheden die we hierboven aanhaalden, is succes nooit gegarandeerd. Er zijn ook nog steeds koppels of alleenstaanden die ongewenst kinderloos blijven.

De kosten van een fertiliteitstraject kunnen sterk variëren, afhankelijk van verschillende factoren zoals het type behandeling, de locatie, de benodigde medicatie, en eventuele aanvullende procedures. In België krijgen patiënten die bij een ziekenfonds zijn ingeschreven een deel van de kosten van vruchtbaarheidsbehandelingen en de benodigde medicatie terugbetaald.

België heeft meer dan 25 fertiliteitsklinieken, verspreid over Vlaanderen en Wallonië. Bij het kiezen van een kliniek speelt meer mee dan alleen de nabijheid maar ook de optie voor invriezen, hun tarieven, hoe het centrum wordt beoordeeld, ... Op deze website vind je een overzicht van de verschillende klinieken en een handige kaart. 

Bron: UZ Leuven. (z.d.). Fertiliteitsbehandelingen. https://www.uzleuven.be/nl/dagziekenhuis-9/fertiliteitsbehandelingen.